Biuro Podróży Chortycia
Plac Na Bramie 8
37-700, Przemyśl


Wyszywanka

Ukraińskie wyszywanki to jeden z najbardziej tradycyjnych elementów etnicznych, mówiących tak wiele o historii i kulturze Ukrainy. Ten pozornie prosty haft ma bardzo wiele znaczeń, wyrażanych zarówno przez technikę wykonania, materiał , wzór czy kolor nici. Innymi słowy, tradycyjna haftowana koszula (tzw. soroczka) potrafiła powiedzieć wiele o pochodzeniu jej właściciela a także o jego statusie materialnym. Początkowo tego typu odzienie haftowane było na różnego rodzaju okazje – rozróżnia się koszule codzienne, świąteczne, na okres żniw czy specjalnie haftowane koszule ślubne, ubierane zaledwie raz w życiu a później pieczołowicie przechowywane w charakterze pamiątki i amuletu na szczęście.


Data powstania pierwszej wyszywanki nie jest znana, choć wiadomo iż w tradycji i kulturze Ukrainy istniała ona od dawna, co potwierdzają świadectwa kronikarzy i wykopaliska archeologów. Podobno już Scytowie nosili haftowane ubrania, a srebrne tabliczki znalezione w rejonie czerkaskim przedstawiają postacie mężczyzn z identycznym haftowanym strojem. Zarówno stworzenie haftu jak i jego rozwój przebiegały stopniowo. W ciągu wieków zrodziły się różne techniki i wzory, a każdy ornament posiadał szczególne znaczenie.

Antyczne motywy haftowane można podzielić na 3 grupy: abstrakcyjne lub geometryczne (romby, trójkąty, koła, zygzaki, krzyże i linie), przyrodnicze (gwiazdki, słoneczka, listki, winogrona itp.) i zoomorficzne lub zwierzęce (konie, zające, ryby, ptaki, owady itp.). Wraz z nadejściem XI wieku na terytorium przyszłej Ukrainy rozprzestrzeniła się technika wyszywania złotem. Pojawienie się Tatarów i Mongołów w wieku XIII sprawiło, że rozwój kultury słowiańskiej tymczasowo zwolnił. Jednak już w kolejnym wieku pojawił się haft złoty. Bardzo modne stały się także hafty jedwabne. Szybki rozwój handlu w wieku XVI i XVII przyniósł ukraińskiej wyszywance nowe wzory zaczerpnięte od sąsiadów i nieznacznie tylko zmodyfikowane – głównie były to wzory roślinne o orientalnym charakterze.

Każdy region Ukrainy ma typowe dla siebie, specyficzne i oryginalne hafty do wyszywania soroczek. Niektóre techniki haftowania możemy rozpoznać również w wyszywankach rosyjskich czy białoruskich. Region połtawski – specyficzny haft białymi nićmi na białej koszuli. Koszula taka jest haftowana białymi nitkami i obszyta czarnymi lub kolorowymi paskami. Zdobienie takie wygląda bardzo subtelnie i delikatnie. Regiony południowe i obwód charkowski charakteryzują się haftem krzyżowym i półkrzyżowym, z użyciem dość szorstkich nici. Wołyń słynie z haftów geometrycznych, wykonanych przeważnie czerwonymi nićmi na białym lub szarym płótnie. Koszule w Czernihowie haftowane są białymi, czerwonymi i czarnymi nićmi, przy czym ściegi są bardzo małe dając wrażenie haftu koralikami. Stolica Ukrainy – Kijów – słynie głównie z haftów roślinnych i geometrycznych, zachowując przeważnie czarną i czerwoną kolorystykę. W regionach zachodnich dominuje największa różnorodność wzorów i kolorów. Przykładowo dla Tarnopola typowe jest to, by haft pokrywał wyłącznie rękawy koszul, zaś na Zakarpaciu w sposób mistrzowski stosowany jest zygzak.

Haftowane koszule są więc nie tylko pięknym, odświętnym ubraniem – to prawdziwa historia i kultura Ukrainy. Poprzez wzory i techniki haftu możemy prześledzić wpływ różnych starożytnych kultur i ludów na obraz dzisiejszego państwa ukraińskiego. Noszenie ich to wyraz prawdziwej tożsamości narodowej. Wyszywanki są wyjątkowo ważne dla Ukraińców również ze względu na to, że zgodnie z tradycją i obyczajowością stanowią swego rodzaju amulety ochronne. Są rodzajem magicznych szat, elementem kulturowej fantazji dnia codziennego.

Turyści często poszukują niebanalnych pamiątek z wycieczek na Ukrainę. Soroczka na pewno będzie wyjątkowo oryginalnym suwenirem, pamiętajmy jednak że nie jest to rzecz tania – na bazarkach z rękodziełem prawdziwe haftowane ręcznie koszule będą kosztować nawet około 1000 hrywien ( tj. około 150 złotych ). Oczywiście w sklepach z podarunkami możemy dostać tańsze wyroby, jednak im niższa cena tym prawdopodobieństwo iż nasza wymarzona soroczka pochodzi z produkcji taśmowej gdzieś w dalekiej Azji, jest większe..